Ο Ευρωπαϊκός Ρεαλισμός του Brown

Τριαντάφυλλος Καρατράντος

Το 2008, όταν ο Gordon Brown αποφάσισε να αρνηθεί την πρόταση των Συντηρητικών για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την επικύρωση της Νέας Ευρωπαϊκής Συνθήκης, μεγάλο μέρος της πολιτικής ζωής και του τύπου της Βρετανίας, αντιμετώπισε την απόφασή του αυτή ως μία από τις μεγαλύτερες πράξεις πολιτικής προδοσίας στην ιστορία της σύγχρονης Βρετανίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Ίδρυμα για την Ελευθερία Margaret Thatcher έκανε λόγο για εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας της Βρετανίας. Ακόμα και μέσα στο ίδιο το Εργατικό κόμμα οι αντιδράσεις ήταν ισχυρές και 29 βουλευτές αρνήθηκαν να ψηφίσουν, θεωρώντας ότι η Κυβέρνηση καταπατά τη δέσμευση του 2005 για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την Ευρωπαϊκή Συνταγματική Συνθήκη. Παρόμοια είναι η αντιμετώπιση που έτυχε και η περίφημη ομιλία του Βρετανού Πρωθυπουργού στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Daily Mail σε έναν ιδιαίτερα οξύ τίτλο έκανε λόγο για «αχαρακτήριστη υπέρ-Ευρωπαϊκή στάση».

Η πραγματικότητα είναι ότι η  άνοδος την Gordon Βrown στη ηγεσία σηματοδότησε μία στροφή στην Ευρωπαϊκή πολιτική της Βρετανίας. Ο ισχυρός Ευρωσκεπτικισμός και ο δομημένος Ατλαντισμός του Blair έδωσαν τη θέση τους στο δόγμα που ο ίδιος ο Brown ονόμασε «Ευρωπαϊκό Ρεαλισμό». Η ΕΕ αλλάζει συνεχώς με τρόπους και ρυθμούς που ταιριάζουν στη Βρετανία, δίνοντας την ευκαιρία στον Brown να παίξει σημαντικό ρόλο στη ηγεσία της ΕΕ αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο η Ένωση δουλεύει. Αποφάσισε να υιοθετήσει τη στρατηγική της παραγωγικής εμπλοκής στα ζητήματα της ΕΕ, αναδεικνύοντας κυρίως τα θέματα  της κλιματικής αλλαγής, της ενεργειακής ασφάλειας, της λαθρομετανάστευσης και της διεθνούς τρομοκρατίας. Μέσα από αυτή τη στρατηγική ο Brown έθετε ένα διττό στόχο, την βελτίωση της υπόληψης της Βρετανίας στην ΕΕ, αλλά και της ΕΕ στη Βρετανία.

Και τότε ήρθε η κρίση, η ευκαιρία που ζητούσε ο Brown του δόθηκε. Στην έκτακτη συνάντηση του Οκτωβρίου του 2008 του Eurogroup όχι μόνο ήταν παρών, αλλά παρουσίασε μία δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση της χρηματοοικονομικής κρίσης. Πέρα από τα προσωρινά μέτρα για τη σταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος, ο Βρετανός Πρωθυπουργός έδωσε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο, ένα παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Η πρόταση του έλαβε μεγάλη αναγνώριση, όπως είδαμε και στην πρόσφατη συνάντηση της G20, η Ευρώπη προωθώντας τον στόχο του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος θα μπορούσε να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία και να αυξήσει την επιρροή της σε όλες τις σφαίρες.

Ο Brown με αυτή την πρότασή του δίνει αυτό που έλειπε στην ΕΕ, ένα πολιτικό διακύβευμα, ένα νέο κινητήριο μηχανισμό για τη διαδικασία της ολοκλήρωσης. Η Παγκόσμια Ευρώπη, η μετάβαση από το παλιό εμπορικό μοντέλο σε μία Ευρώπη ανταγωνιστική, ευέλικτη και τολμηρή, μία Ευρώπη ηγέτιδα στην παγκόσμια σκηνή, όπως με πάθος δηλώνει και ο ίδιος. Ο Brown έχει όραμα για την ΕΕ και αυτό φάνηκε από την προπαρασκευαστική ομιλία του για τη συνάντηση των G20 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Φίλοι σήμερα δεν υπάρχει παλιά Ευρώπη, ούτε και νέα Ευρώπη, ούτε ανατολική και δυτική Ευρώπη. Υπάρχει μόνο η Ευρώπη, το σπίτι μας».

Ακριβώς δύο μήνες πριν τις Ευρωεκλογές και το ενδιαφέρον των πολιτών είναι μειωμένο. Η τεχνοκρατική, απρόσωπη και απολιτική ΕΕ δεν μπορεί να γοητεύσει τους πολίτες, οι οποίοι με την αδιαφορία τους ρίχνουν νερό στο μύλο του δημοκρατικού ελλείμματος. Η πολιτικοποίηση της διαδικασίας της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μπορεί να γίνει μόνο με τον τρόπο που προτείνει ο Βρετανός Πρωθυπουργός, με την έμφαση στα αληθινά προβλήματα που απασχολούν τον κόσμο. Ο Ευρωπαϊκός ρεαλισμός του Gordon Brown μπορεί να αποτελέσει το νέο όραμα για την ΕΕ, την Παγκόσμια ΕΕ, την ανοιχτή, εξωστρεφή και διεθνοποιημένη ΕΕ, η οποία θα δίνει έμφαση στις οικονομία, στον περιβάλλον και στην ασφάλεια. Η συντηρητική Επιτροπή του Baroso δεν κατάφερε να θέσει σε κίνηση την διαδικασία της ολοκλήρωσης μήπως θα μπορούσε να το κάνει η «Εργατική» Επιτροπή του Brown; Ο Gordon Βrown, μετά την απαραίτητη επικύρωση της Νέας Ευρωπαϊκής Συνθήκης, δεν θα μπορούσε να απαντήσει το τηλέφωνο στην κλήση των ΗΠΑ, ως Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου; Οι νέες ισορροπίες που θα προκύψουν από τις Ευρωπαϊκές εκλογές θα μπορούσαν να οδηγήσουν τον Brown στην ΕΕ, ένα ιδιαίτερα ελκυστικό σενάριο.