Τριαντάφυλλος Καρατράντος
Η ΕΕ είναι φανερά ένας ασυνήθιστος και ιδιαίτερος δρώντας στην παγκόσμια σκηνή. Από τη μία πλευρά, στερείται της παραδοσιακής μορφής κυριαρχίας που απολαμβάνουν τα κράτη-έθνη, αλλά από την άλλη, είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα διεθνή οργανισμό. Ο Sui generis χαρακτήρας της ΕΕ έχει τροφοδοτήσει ένα μεγάλο και πρωτοφανές διάλογο γύρω από τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να την προσδιορίσουμε ως διεθνή δρώντα στα πλαίσια του συστήματος ισχύος. Η ΕΕ, ως διεθνής παίκτης, αναπτύχθηκε μη ισορροπημένα, οι δυνατότητες και οι αρμοδιότητές της στους τομείς του εξωτερικού εμπορίου και της οικονομικής πολιτικής έρχονται σε αντιδιαστολή με τις περιορισμένες πολιτικές, και κυρίως στρατιωτικές, δυνατότητές της για τη διαχείριση των κρίσεων. Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές αυτές οι αδυναμίες της, συνθέτουν ουσιαστικά την ισχύ της, για πολλούς η ΕΕ αντιπροσωπεύει ένα καινούριο και πιο επιτυχημένο διεθνή δρώντα στην σημερινή παγκόσμια σκακιέρα από τις παραδοσιακές μεγάλες δυνάμεις.
Η συζήτηση για τις δυνατότητες της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας εντατικοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια, και ήρθε στο προσκήνιο για το ευρύ κοινό, όταν ο Robert Kagan (2002) υποστήριξε την περίφημη πλέον μεταφορά, ότι οι Ευρωπαίοι κατάγονται από την Αφροδίτη και οι Αμερικανοί από τον Άρη. Με την μεταφορά αυτή ο Kagan τράβηξε μία διαχωριστική γραμμή μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, και των αντιλήψεων τους για το διεθνές σύστημα και την ισορροπία της ισχύος. Οι ΗΠΑ στηρίζονται στα στρατιωτικά μέσα και ασπάζονται τη Χομπισιανή λογική, ενώ από την άλλη, η ΕΕ υιοθετεί την Καντιανή προσέγγιση των ζητημάτων, και τα ήπια ή πολιτικά μέσα
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφαλείας του 2003, στην οποία καταγράφονται και αναλύονται οι νέου τύπου απειλές για την Ευρωπαϊκή ασφάλεια, είναι εμφανές ότι η χρήση ένοπλης βίας δεν αποτελεί ακόμη την πρώτη επιλογή για την ΕΕ. Η Στρατηγική Ασφαλείας της ΕΕ είναι πλήρως εναρμονισμένη με την παράδοση της “civilian power”, εστιάζει στις νέες απειλές, οι οποίες δεν είναι πλέον περιοριστικά στρατιωτικές, όπως στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, και οι περισσότερες από αυτές δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με στρατιωτικά μέσα. Τα οικονομικά εργαλεία αναφέρονται ως ιδιαιτέρως σημαντικά για την επίτευξη της ανοικοδόμησης και η έμφαση δίνεται στην πολιτική διαδικασία διαχείρισης των κρίσεων. Το εμπόριο και οι αναπτυξιακές πολιτικές αναδεικνύονται ως τα πλέον ισχυρά εργαλεία για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων και την διασφάλιση της σταθερότητας. Τα προγράμματα αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας, η conditionality και τα στοχευμένα εμπορικά μέτρα, είναι κομμάτια της προειδοποιητικής εμπλοκής (pre-emptive engagement), η οποία σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφαλείας, σκοπεύει «σε έναν κόσμο ο οποίος θα προσφέρει δικαιοσύνη και ευκαιρία στον καθένα».
Η ΕΕ, στην προσπάθεια ανάληψης πρωταγωνιστικού ρόλου στον τομέα της αντιμετώπισης των απειλών ασφαλείας, θα έρθει αντιμέτωπη με το ζήτημα νομιμοποίησης της δράση της. Αυτή η πρόκληση συνάδει απόλυτα με την ιδιαίτερη έμφαση που δίνει η ΕΕ στο διεθνές δίκαιο και στον πολυμερισμό. Ο στόχος της ΕΕ είναι η οικοδόμηση μίας ισχυρής διεθνούς κοινωνίας με βασικούς πυλώνες του λειτουργικούς διεθνείς θεσμούς και την ευνομούμενη διεθνή τάξη. Η θεμέλιος λίθος της ευνομούμενης διεθνούς τάξης για την ΕΕ είναι το σύστημα του ΟΗΕ. Η εξουσιοδότηση και η εφαρμογή στρατιωτικών μέτρων, ως απάντηση στις απειλές για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, μπορεί και πρέπει να πραγματοποιηθεί, αποκλειστικά και περιοριστικά, μόνο, εντός των πλαισίων του συστήματος του ΟΗΕ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου