Κλιματική αλλαγή: επίτευξη παγκόσμιας συμφωνίας σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος της ΕΕ, κ. Σταύρος Δήμας, ζήτησε να γίνουν προσπάθειες κατά τις διαπραγματεύσεις που θα πραγματοποιηθούν σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών από την Κυριακή (29 Μαρτίου), ώστε να επιτευχθεί μια νέα φιλόδοξη παγκόσμια συμφωνία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Οι συνεδριάσεις που θα πραγματοποιηθούν στη Βόννη της Γερμανίας μέχρι τις 8 Απριλίου αποτελούν τον πρώτο κύκλο διαπραγματεύσεων μετά την διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο στο Poznań της Πολωνίας, κατά τη διάρκεια της οποίας συμφωνήθηκε η όλη διαδικασία να εισέλθει στο στάδιο των «σε βάθος διαπραγματεύσεων». Η νέα παγκόσμια συμφωνία, που θα αρχίσει να ισχύει το 2013, αναμένεται να συναφθεί στην διάσκεψη για το κλίμα που θα πραγματοποιηθεί υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών στην Κοπεγχάγη τον Δεκέμβριο.

«Ενώ απομένουν λιγότερο από εννέα μήνες μέχρι την Κοπεγχάγη, έχει πλέον καταστεί κοινή απαίτηση ότι, κατά τις συναντήσεις της Βόννης, θα πρέπει να περιορισθούν στο ελάχιστο οι διαφωνίες και να γίνουν προσπάθειες ώστε να έχουν ευτυχή κατάληξη οι εν λόγω διαπραγματεύσεις», δήλωσε ο κ. Δήμας. «Κατά τους προηγούμενους δύο μήνες η ΕΕ καθόρισε τους γενικούς στόχους της συμφωνίας της Κοπεγχάγης. Τώρα πλέον ζητούμε από τους εταίρους μας να υποστηρίξουν τις θέσεις μας ή να προτείνουν εποικοδομητικές εναλλακτικές λύσεις.»

Η πορεία προς την Κοπεγχάγη

Η διαπραγματεύσεις στον ΟΗΕ για την επίτευξη παγκόσμιας συμφωνίας για το κλίμα όσον αφορά την περίοδο μετά το 2012, δηλαδή για την περίοδο μετά την εκπνοή της συμφωνίας για τους στόχους που έχουν καθορισθεί σχετικά με τις εκπομπές βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο, άρχισαν πριν ένα χρόνο. Πραγματοποιήθηκαν τέσσερεις συναντήσεις κατά το 2008. Η συνάντηση της Βόννης είναι η πρώτη από τις τρεις προγραμματισμένες διαπραγματευτικές συνόδους με επίσημο χαρακτήρα κατά το τρέχον έτος με στόχο την προπαρασκευή της διάσκεψης της Κοπεγχάγης τον Δεκέμβριο. Αποτελεί επίσης την πρώτη διάσκεψη από την ανάληψη των καθηκόντων, τον Ιανουάριο, του Προέδρου Obama, ο οποίος υποσχέθηκε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ηγηθούν της προσπάθειας για την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής.

Οι διαπραγματεύσεις ακολουθούν δύο παράλληλες πορείες. Η μια αφορά την μακροπρόθεσμη δράση συνεργασίας βάσει της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος (UNFCCC), στα συμβαλλόμενα μέρη της οποίας συγκαταλέγονται και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η άλλη εστιάζεται στην διαμόρφωση των δεσμεύσεων που θα πρέπει να αναληφθούν για την περίοδο μετά το 2012 όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στις αναπτυσσόμενες χώρες βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότου, που δεν έχει κυρωθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Η συνάντηση της Βόννης

Οι συζητήσεις που γίνονται στο πλαίσιο της UNFCCC θα βασιστούν σε έγγραφο το οποίο εκθέτει τα συστατικά στοιχεία της συμφωνίας, βάσει προτάσεων και ιδεών που υπέβαλαν τα μέρη. Το συγκεκριμένο έγγραφο έχει συνταχθεί από την προεδρία των εν λόγω διαπραγματεύσεων και αποσκοπεί στον εστιασμό της διαπραγματευτικής διαδικασίας περιγράφοντας τομείς σύγκλισης, διερευνώντας εναλλακτικές δυνατότητες για την αντιμετώπιση τομέων στους οποίους παρατηρούνται αποκλίσεις και για την επισήμανση των εμποδίων που θα πρέπει να ξεπερασθούν προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία. Η κατάληξη των διαπραγματεύσεων θα αποτελέσει στοιχείο επί των οποίων θα βασιστεί το πρώτο σχέδιο της συμφωνίας της Κοπεγχάγης που αναμένεται να υποβληθεί εγκαίρως πριν από την έναρξη της επόμενης συνόδου διαπραγματεύσεων τον Ιούνιο.

Οι διαπραγματεύσεις για την ανάληψη περαιτέρω δεσμεύσεων σχετικά με τις εκπομπές στις αναπτυσσόμενες χώρες βάσει του πρωτοκόλλου του Κιότο θα αφορούν τον κατάλογο θεμάτων που προέκυψε από τη διάσκεψη του Poznań. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται τα ποσοστά των μειώσεων των εκπομπών που θα πρέπει να πραγματοποιήσουν οι αναπτυγμένες χώρες συνολικά, η συμβολή των επιμέρους κρατών στην επίτευξη του ως άνω στόχου και το χρονικό διάστημα εντός του οποίου θα πρέπει να επιτευχθούν οι ως άνω μειώσεις. Οι διαπραγματεύσεις θα βασιστούν σε διαβουλεύσεις που θα πραγματοποιηθούν πριν από τη σύνοδο ή σε ημερίδες εργασίας σχετικά με τα ποσοστά των απαιτούμενων μειώσεων των εκπομπών, το μέλλον των μηχανισμών του Κιότο που βασίζονται στην αγορά και τους κανόνες που επιτρέπουν να λαμβάνονται δεόντως υπόψη η χρήση της γης και η δασοκομία κατά τους υπολογισμούς των εκπομπών.

Η θέση της ΕΕ

Βάσει ανακοίνωσης που εξέδωσε η Επιτροπή περί τα τέλη Ιανουαρίου, η ΕΕ κατέληξε σε μία γενική θέση σχετικά με τη συμφωνία της Κοπεγχάγης που διατυπώθηκε σε σειρά συμπερασμάτων του Συμβουλίου, πρωτίστως δε των συμπερασμάτων που ενέκρινε το Συμβούλιο Περιβάλλοντος  στις 2 Μαρτίου και των συμπερασμάτων της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 19ης και της 20ης Μαρτίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνέβαλε επίσης με έκθεση που συνέταξε με δική του πρωτοβουλία.

Στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί η πρόληψη της περαιτέρω ανόδου της μέσης θερμοκρασίας σε παγκόσμιο επίπεδο, ώστε να μην υπερβεί τους 2°C συγκριτικά προς τις πριν από την εκβιομηχάνιση επικρατούσες θερμοκρασίες (ήτοι να μην αυξηθεί περισσότερο από 1,2°C ως προς τα σημερινά επίπεδα), δεδομένου ότι υφίστανται σοβαρότατες επιστημονικές ενδείξεις ότι ο κίνδυνος για οριστικές και ενδεχομένως καταστροφικές αλλαγές στο περιβάλλον θα καταστεί κατά πολύ μεγαλύτερος σε περίπτωση υπέρβασης του εν λόγω ορίου.

Η ΕΕ προτείνει οι αναπτυγμένες χώρες να μειώσουν συλλογικά τις εκπομπές τους σε αέρια του θερμοκηπίου κατά 30% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 μέχρι το 2020 και οι αναπτυσσόμενες χώρες, ιδίως μάλιστα οι μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες, να περιορίσουν την αύξηση των συλλογικών εκπομπών τους κατά 15-30% σε σύγκριση με τα αναμενόμενα επίπεδα υπό τις σημερινές επιχειρηματικές συνθήκες εντός της εν λόγω προθεσμίας.

Η ΕΕ αναγνωρίζει ότι οι αναπτυγμένες χώρες θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά την χρηματοοικονομική στήριξη του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, ώστε να καταστεί δυνατό για τις αναπτυσσόμενες χώρες να περιορίσουν την αύξηση των εκπομπών και να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή, και είναι πρόθυμη να επωμιστεί το μερίδιο που της αναλογεί εν προκειμένω. Σημαντικός ρόλος προβλέπεται επίσης για τη διευρυμένη διεθνή αγορά άνθρακα όσον αφορά τον περιορισμό και τη μείωση των εκπομπών με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.